Канспект лекцыі “Гісторыя аднаго тактыльнага сада”
Тактыльны сад — маленькі лакальны праект Менскай урбаністычнай платформы, але яго гісторыя правакуе развагі аб тым, да чаго ўвасобленыя ў ім ідэі маглі б прывесці пры выкарыстанні ў вялікіх маштабах.
ІЛОНА ЭЛЬЯШЭВІЧ — урбаністка, мэнаджарка праектаў Менскай урбаністычнай платформы
Кейс пачаўся з куратарства ўрбаністычнага напрамку ў рамках фестывалю Урбан-арта Vulica Brasil у 2019.
У пошуку лепшых кропак і формаў для будучых інтэрвенцый быў праведзены воркшоп з удзелам урбаністаў, дызайнераў, стэйкхолдэраў і актывістаў. Разам удзельнікі шукалі патэнцыйныя кропкі Кастрычніцкай, якія можна палепшыць з дапамогай невялікіх аб'ектаў, каб вуліца стала больш адкрытай, камфортнай і жывой не толькі па начах. На адной з кропак быў выяўлены запыт ад стэйкхолдэраў на дзіцячую пляцоўку, а палявое даследаванне вуліцы паказала, што Кастрычніцкай відавочна не хапае зеляніны. Такім чынам у нас нарадзілася формула ідэальнага аб'екта для ўнутранага дворыка былой «Галерыі Ў»: дзіцячая пляцоўка+азеляненне = дзіцячы садок. Дзіцячы сад – поўнае зеляніны месца, дзе можна пакінуць дзяцей пагуляць. Але камандзе падалося гэта нудным: проста набор абсталявання для дзяцей – не зусім тое, чым хацелася б напоўніць гэтую крэатыўную прастору. Так з'явіўся яшчэ адзін сэнсавы ўзровень інсталяцыі – тактыльнасць. Большасць аб'ектаў навакольнага асяроддзя ўспрымаюцца ў асноўным візуальна, і нашу каманду даўно хвалявала гэтае абмежаванне вопыту ўспрымання. Такім чынам вырашылі паэксперыментаваць з адчуваннямі і пабудаваць будучы аб'ект вакол тактыльнасці.
Першы праектны канцэпт уяўляў сабой разнавысокія модулі з рознымі напаўненнямі і раслінамі, якія можна мацаць, каб эксперыментаваць з рознымі тактыльнымі адчуваннямі, а таксама лаўкамі.
Праект быў падтрыманы «БелАПДІіМІ» (арганізацыяй, якая падтрымлівае інклюзіўнасць дзяцінства) і мы пачалі дапрацоўваць канцэпцыю ў бок большай інклюзіўнасці. Аказалася, тактыльнасць гэта не толькі эксперымент – яна дазваляе ўключыць як мага больш карыстальнікаў у паўнацэнную гульню.
Да восені 2019 года аб'ект быў скончаны і акрамя пляцоўкі для гульні і рэкрэацыі атрымаў новую функцыю – стаў сцэнай.
Кампаненты
У адпаведнасці з канцэпцыяй тактыльнасці былі падабраны напаўненні для модуляў з засыпак і раслін.
Засыпкі:
рачны пясок як у пясочніцы – звыклы элемент гульні для дзіцячай пляцоўкі;
кварцавы каляровы (жоўты, блакітны, чырвоны) пясок-напаўняльнік са звыклымі тактыльнымі адчуваннямі, але іншы па колеры;
буйныя напаўняльнікі (галька і друз) – напаўняльнікі для развіцця дробнай маторыкі;
натуральныя засыпанні (мульча і шышкі);
цацкі – напаўняльнік, які на здзіўленне не быў такі папулярны для гульні, як натуральныя засыпанні.
Расліны з цікавымі тактыльнымі верхавінамі, якія цікава мацаць:
астыльба (Avalanche / Purpurkerze);
верас звычайны (Silver Knight / Athene);
крывасмокі, звычайны і лекавы (Officinalis Pink Tanna / Little Angel);
дзярбеннік вярбалісты (Lady Sackville);
пяроўскія лебядолістыя (Lacey Blue).
Трава – расліны, якія прыемныя навобмацак і паказваюць магчымасці гарадскога азелянення:
Аўсяніца шызая (Zwergenkonig);
Асака Пятры (Milk Chokolate);
Міскантус кітайскі (Purple Fall).
Духмяныя расліны – расліны, якія адказваюць на дотык цікавым пахам:
мацярдушка звычайная;
блюшчык плюшчападобны (Variegata);
чабор (Silver Queen);
лаванда.
Жыццё аб'екта
Так выйшла, што аб'ект, які быў закліканы клапаціцца аб людзях, сам меў патрэбу ў клопаце. Мяняліся ўмовы на пляцоўцы – той, хто павінен быў клапаціцца пра яго, не мог гэта рабіць. Аб'ект пачаў старэць, хоць і адпрацаваў паўнавартасна цэлы сезон. Цяпер аб'ект разабраны і раскіданы па розных частках вуліцы. Расліны выжылі, засыпкі змяшаліся, за чым таксама было цікава назіраць. Такім чынам да формулы дадаўся яшчэ адзін узровень – час.
Высновы
Пасля рэалізацыі гэтага невялікага аб'екта мы сталі больш зважаць на тактыльнасць, гук і пах – змянілася ўспрыманне навакольнага асяроддзя і змяніўся погляд на праектаванне ў прынцыпе. Нам, праектавальні_цам, пры працы варта звяртацца да поўнага спектру перцэпцыі, і тады вырашэнні будуць больш паўнавартаснымі і цікавымі. Адчуванні – гэта прызма для складання ансамбляў гуку і тактыльнасці, а не толькі візуальнасці ў праектах.